Huấn Cao là ai?
Huấn Cao là nhân vật trong tác phẩm văn học “Chữ người tử tù” của nhà văn Nguyễn Tuân.
Tác Phẩm “Chữ Người Tử Tù” của Nguyễn Tuân
“Chữ Người Tử Tù” là một tác phẩm văn học thuộc dạng truyện ngắn, sáng tác bởi nhà văn Nguyễn Tuân. Ban đầu, truyện được xuất bản dưới tựa đề “Dòng Chữ Cuối Cùng” trên tạp chí “Tao Đàn” vào ngày 1 tháng 3 năm 1939, với lời đề “Ngày xưa có một tử tù viết chữ đại tự rất tốt”. Tới năm 1940, tác phẩm chính thức xuất hiện trong tập “Vang Bóng Một Thời” của nhà xuất bản Tân Dân, và tên truyện được đổi thành “Chữ Người Tử Tù”. Được đánh giá là truyện ngắn xuất sắc nhất trong tập truyện này.
“Chữ Người Tử Tù” đã được đưa vào sách giáo khoa môn Ngữ Văn cho lớp 11, biên soạn bởi Trường Đại học Sư phạm Hà Nội và nhà xuất bản Giáo dục vào năm 1992. Tác phẩm cũng đã xuất hiện trong chương trình Ngữ Văn lớp 11 cho đến năm 2018. Từ đó, nó thường xuyên xuất hiện trong đề thi tốt nghiệp trung học phổ thông và tuyển sinh vào các trường cao đẳng, đại học tại Việt Nam. Tính từ năm 2022, tác phẩm đã được chuyển sang chương trình Ngữ Văn lớp 10 theo Chương Trình Giáo Dục Phổ Thông Mới triển khai từ năm 2018.
Nhân vật Huấn Cao trong tác phẩm là một tử tù có tài viết thư pháp và tâm hồn nghệ sĩ. Hình tượng của Huấn Cao được cho là dựa trên nguyên mẫu Nguyễn Cao. Còn viên quản ngục, người quản lý tù nhân, không chỉ là một nhân vật quản ngục mà còn là người có tình cảm yêu quý và tôn trọng tài năng của Huấn Cao.
Tác phẩm “Chữ Người Tử Tù” xoay quanh cuộc sống và tâm hồn của Huấn Cao, một nhà nho tài hoa bị bắt vì chống lại triều đình. Trước khi bị xử tử, ông được chuyển đến ngục nơi có viên quản ngục và thầy thơ, hai người này hâm mộ tài viết của Huấn Cao. Trong thời gian ông ở trong ngục, hai người này đã đối đãi ông rất tốt, thể hiện tình cảm và sự tôn trọng. Khi viên quản ngục biết đến ngày xử tử của Huấn Cao, ông quyết định đến thăm và xin ông viết chữ. Trước tình cảm chân thành của viên quản ngục và thầy thơ, cùng với tình yêu với cái đẹp, Huấn Cao quyết định viết chữ.
Nhà văn Nguyễn Tuân lấy hình mẫu của Cao Bá Quát để sáng tạo nhân vật Huấn Cao. Tương ứng với tài viết đẹp của Huấn Cao, nhân cách ông cũng tượng trưng cho sự đạo đức và đức tin. Huấn Cao là thủ lĩnh của những người dũng cảm chống lại triều đình, và dù bị kết án và giam cầm, ông vẫn sống hiên ngang bất khuất.
Huấn Cao là người như thế nào?
Huấn Cao, một con người mang trong mình lòng tự trọng và kiên định, sống cuộc đời với tư duy hiên ngang bất khuất. Dẫu không sở hữu quyền thế hay tài sản, Huấn Cao tự chắc chẳn rằng không bất kỳ sức mạnh nào có thể chà đạp bẻ cong tinh thần của mình.
Người ta nói Huấn Cao như ngọn gió khuấy động bầu trời, một giọt nước gợi sóng biển. Trong thời kỳ khi triều đình đang suy tàn, mục rỗng, Huấn Cao đứng dậy đấu tranh, như một giang sơn mà triều đình không thể khuất phục. Mặc dù bị xem là kẻ thù, nhưng ông chống lại chính vì tinh thần lớn lao, những lý tưởng cao cả. Ngay cả khi bị bắt và dẫn lên đoạn đầu đài tử hình, ông vẫn coi như đó chỉ là một bước đi cuối cùng và không còn gì đáng sợ. Tâm hồn của Huấn Cao tự do, và ông không để tù tội, sợ hãi can thiệp vào.
Cốt cách của Huấn Cao phản ánh ngạo nghễ, sự phi thường của một bậc trượng phu. Dù theo đạo nho, ông không cam kết phục tùng mù quáng. Ông đã đấu tranh chống lại triều đình để bảo vệ nhân dân bị bóc lột, bị áp bức bởi tầng lớp thống trị. Sự hiểu biết và đồng cảm của Huấn Cao đối với nỗi khổ của người dân thiểu số là nguồn động viên cho cuộc đấu tranh của ông. Đối mặt với cơ hội hưởng vinh hoa phú quý nếu cam kết phục tùng triều đình, Huấn Cao lại chọn con đường đấu tranh, vì ông hiểu rằng chỉ có cách đó mới bảo vệ quyền sống của những người vô tội.
Huấn Cao không chỉ là người tài hoa, mà còn sở hữu một bản lĩnh tâm hồn vượt trội. Ông không chỉ có khả năng cầm kỳ thi, họa, và thi ca, mà còn viết chữ đẹp tựa nét vẽ của một họa sĩ trên trang giấy. Tài năng này không dành cho bất kỳ ai, mà chỉ dành riêng cho những người thân tốt. Tuy ông biết giá trị của mình, nhưng ông không bao giờ lợi dụng tài năng đó. Ông còn dành tất cả sự thông minh và sức mạnh của mình để viết một bức thư cuối cùng, một diễn biến chưa từng có, với mục đích chân thành tới tận cùng lòng.
Sâu sắc trong tâm hồn Huấn Cao là sự tinh tế, không phô trương và kiêu căng. Không hề tự phụ với tài năng của mình, ông sống với lòng hiền hậu và tận tụy. Hành vi bề ngoài khó nhận biết nhưng bên trong ông chứa đựng tình cảm sâu xa và đằng sau vẻ bề ngoài lạnh lùng là tâm hồn đầy xúc động.
Nghệ thuật xây dựng nhân vật Huấn Cao
Trong vẻ đẹp tươi sáng của tác phẩm văn học, hình tượng Huấn Cao nổi lên như một hiện thân của những phẩm chất phi thường, một hòa quyện tinh tế giữa nhân cách cao đẹp và tài hoa xuất sắc, đồng thời tráng lệ trách nhiệm với thời đại. Qua Huấn Cao, tác giả không chỉ thể hiện quan niệm về vẻ đẹp, mà còn thể hiện sự kết hợp không thể tách rời giữa cái tài và cái tâm, cái thiện.
Tại Huấn Cao, tinh hoa của “tài” và “tâm” thể hiện rõ nét. Trong tài năng vượt trội, cái tâm được hòa quyện, thể hiện bởi nhân cách vĩ đại, lấp lánh. Cái “tâm” nâng cao giá trị của “tài,” và “tài” thể hiện ở đây không chỉ là tài hoa đặc biệt mà còn là sự đoàn kết tâm hồn. Bằng cách xây dựng hình ảnh Huấn Cao, Nguyễn Tuân đã thành công trong việc tạo nên một tác phẩm nghệ thuật với hình tượng mang tính biểu tượng, là hình ảnh lí tưởng trong thế giới văn học.
Dù cho cuộc sống đã mang Huấn Cao đi xa, hình bóng ông vẫn hiện hữu sâu trong trái tim của người đọc, vượt qua thời gian và gắn liền với tương lai.
